ΠΕΡΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Υπενθύμιση βασικών Αρχών και η Ελληνική χρόνια αρρυθμία

Σε όλα τα ζητήματα με τα οποία ασχολείται η Ελληνική διπλωματία, παρατηρείται μια συνέπεια στην…ασυνέπεια. Μια χρόνια αρρυθμία στην Ελληνική εξωτερική πολιτική, στον τρόπο σκέψης των υπευθύνων γενικότερα, όπως και στη πρακτική τους, βάσει των οποίων καθορίζεται η στάση της Ελλάδος ως τώρα σε μείζονα Εθνικά θέματα.

Του Παναγιώτη Α. Καράμπελα

Πολιτικός & Στρατηγικός Αναλυτής

Όμως, για να έχουμε μια πλήρη εικόνα των λαθών που γίνονται, θα πρέπει πρώτα να αποπειραθούμε να σκιαγραφήσουμε τις βασικές γενικές Αρχές που διέπουν –ή, ως ένα βαθμό, θα έπρεπε να διέπουν– την Εξωτερική Πολιτική μιας χώρας.

Βασικές Αρχές - Ο κοινός παρονομαστής στην Εξωτερική Πολιτική

Μια χώρα, λοιπόν, πρέπει να διαθέτει:

- Όραμα, που να διερμηνεύει τα ιδανικά του Έθνους της.

- Στόχους, για μην χάνει τον προσανατολισμό της ώσπου να επιτύχει το ποθητό αντικειμενικό σκοπό.

- Σύμπνοια, με τον λαό ώστε να αντικατοπτρίζεται η λαϊκή βούληση στο τελικό αποτέλεσμα.

- Ανθρώπους που να εμφορούνται από τον απαραίτητο πατριωτισμό, ώστε να εργάζονται χωρίς να φείδονται θυσιών, για να γίνει ο εκάστοτε στόχος πραγματικότητα.

Πριν, πρώτα και πάνω απ’ όλα όμως, και για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε στα ενδότερα, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάποια βασικά δεδομένα και να ξεδιαλύνουμε κάποιους μύθους. Έτσι, οφείλουμε να τονίσουμε ότι, μεταξύ κρατών και κυβερνήσεων, στη Διπλωματία και τις Διεθνείς Σχέσεις (όπως αυτές εφαρμόζονται και ασκούνται από τα αρχαία χρόνια ακόμα), ΔΕΝ υπάρχουν τα ακόλουθα:

ΑΓΑΠΗ – ΜΙΣΟΣ

ΦΙΛΙΑ – ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ

ΔΙΚΑΙΟ – ΑΔΙΚΟ

ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ – ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ

ΤΙΜΙΟΤΗΤΑ – ΑΤΙΜΙΑ

ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ

ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ

ΙΔΑΝΙΚΑ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ

Στη Διπλωματία, τις Διεθνείς και Διακρατικές Σχέσεις, υπάρχει ένα και μόνο πράγμα που μετράει: το ΣΥΜΦΕΡΟΝ! Και η Ελλάδα το έχει βιώσει αμέτρητες φορές αυτό στην Ιστορία της, με προδοσίες από «συμμάχους», περιφρόνηση Διεθνών Συμφωνιών από «φίλους» και εχθρούς!

Έτσι δεν τιμωρείται η Τουρκία για τις Γενοκτονίες των Ελλήνων και των Αρμενίων, και τον Αττίλα στην Κύπρο παρά τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Δεν τιμωρείται η FYROM για τις ανιστόρητες αξιώσεις της εις βάρος της Ελλάδας. Δεν τιμωρείται η Αλβανία για την συμπεριφορά της στους Βορειοηπειρώτες και τον Μεγαλοϊδεατισμό της. Το αντίθετο μάλιστα. Ενισχύονται οι γείτονές μας αυτοί με κάθε τρόπο από τις άλλες χώρες Ευρωπαϊκές, υπερατλαντικές και μη, διότι γι αυτές η αλήθεια, το τι είναι δίκαιο και νόμιμο είναι έννοιες ρευστές, οι οποίες αλλάζουν κατά το δοκούν αναλόγως του συμφέροντος της κάθε μίας.

Και ας μη γελιόμαστε: Κάθε φορά που φαίνεται να εφαρμόζονται οι διεθνείς νόμοι, οι συμφωνίες, τα ψηφίσματα, οι Συνθήκες και κάθε φορά που μοιάζει πως κινείται οτιδήποτε για λόγους «ηθικών αρχών», ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ λόγος είναι το ΣΥΜΦΕΡΟΝ! Κάποιον ή κάποιους τους συμφέρει να εφαρμοστούν οι νόμοι και τα ψηφίσματα εκείνη τη δεδομένη χρονική στιγμή, και τότε και μόνο τότε είναι που όλες αυτές οι ευγενείς ιδέες γίνονται…επίκαιρες.

Ο Δαρβίνος στην Παγκόσμια Διπλωματική Σκηνή

Πράγματι, στον χώρο των Διεθνών Σχέσεων ισχύει η ΔΑΡΒΙΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ: Στο τέλος επιβιώνει ο ισχυρότερος, δηλαδή ο πιο δραστήριος, ο πιο γρήγορος, ο πιο έτοιμος.

Και αυτό έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με την επικρατούσα αντίληψη των κυβερνώντων τη χώρα μας, βάσει της οποίας είναι εποικοδομητικό και αποδοτικό για τις εξωτερικές μας σχέσεις το να κάνουμε «χειρονομίες καλής θέλησης», χωρίς ξεκάθαρα ανταλλάγματα... Στο μυαλό των ανθρώπων που διοικούν αυτόν το τόπο, η Δαρβινική Θεωρία έχει αλλάξει. Με τις αποφάσεις τους φαίνεται πώς πιστεύουν ότι στο τέλος δεν επιβιώνει ο πιο ισχυρός, αλλά ο πιο...καλοσυνάτος, ο πιο αφελής! Όμως, αυτή είναι μια μόνο από τις παθογένειες που χαρακτηρίζουν την Ελληνική εξωτερική πολιτική τα τελευταία τουλάχιστον 30 χρόνια.

Οι Ελληνικές παθογένειες 

Από την Μεταπολίτευση και μετά, 4 είναι τα κοινά χαρακτηριστικά της εξωτερικής μας πολιτικής:

α) Αφέλεια: Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Αντί για βιτρίνα της πολιτικής μας και περιτύλιγμα, έχει γίνει ο σκελετός και η αιχμή του δόρατος της εξωτερικής μας πολιτικής. Οι δικαστές είναι άνθρωποι και αυτοί, επιρρεπείς σε πιέσεις και πιθανούς εκβιασμούς. Αλλά ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι είναι ακέραιοι χαρακτήρες που τιμούν το λειτούργημά τους, πάλι δεν μπορεί θέματα Εθνικής Κυριαρχίας να τίθενται υπό αμφισβήτηση και να εξαρτώνται από αποφάσεις τρίτων, οποιοιδήποτε κι αν είναι αυτοί!

β) Υπακοή σε έξωθεν...«παραινέσεις»: Αυτό βέβαια είναι κάτι που συμβαίνει στην ουσία, από την Απελευθέρωση της Ελλάδος από τους Τούρκους και μετά. Τότε ήταν το Γαλλικό, το Αγγλικό και το Ρωσικό κόμμα που ανοιχτά δήλωναν το ποιους εκπροσωπούσαν. Τώρα τα κόμματα της Βουλής έχουν πιο προσεγμένα ονόματα από επικοινωνιακής άποψης, αλλά την ίδια συμπεριφορά απέναντι στις επιθυμίες των ξένων κέντρων αποφάσεων. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα και γνωστά: Ίμια, Οτσαλάν, τα Σύμφωνα της Μαδρίτης και του Ελσίνκι, S-300, αντιπυραυλική ασπίδα κτλ.

γ) Απουσία διορατικότητας και φαντασίας: Η έλλειψη διορατικότητας και φαντασίας είναι έκδηλη κι έχει φανεί κατ’ επανάληψη έως τώρα. Η αδυναμία αντίληψης των αρνητικών επιπτώσεων της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. είναι το πιο επίκαιρο, όσο και το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα γι αυτό. Είναι φυσικά, άμεσα συνδεδεμένη η απουσία φαντασίας και διορατικότητας με τις προαναφερθείσες έξωθεν παραινέσεις και επιρροές, όμως εδώ αναφερόμαστε σε εκείνη τη μερίδα των πολιτικών της χώρας που όχι λόγω οσφυοκαμψίας, αλλά λόγω πεποιθήσεων, πραγματικά πιστεύουν στην Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, και δυστυχώς αυτοί δεν είναι λίγοι…

δ) Παντελής έλλειψη Στρατηγικής και ενδοκυβερνητικά: Είναι πλέον δεδομένο ότι η Ελλάδα, από την Μεταπολίτευση και μετά, δεν είχε ΠΟΤΕ συγκεκριμένους και κοινά συμφωνημένους Εθνικούς στόχους. Η κάθε Κυβέρνηση είχε την δική της θεώρηση για το ποια θα έπρεπε να είναι η Εξωτερική Πολιτική της χώρας. Δυστυχώς όμως, διαφορές στους στόχους υπήρξαν ακόμα και μέσα στις ίδιες τις κυβερνήσεις, και όχι απλά σε επίπεδο πρακτικής εφαρμογής του κυβερνητικού προγράμματος, που είναι φυσιολογικό να υπάρχουν. Είδαμε, δηλαδή, Υπουργούς Εξωτερικών με τελείως διαφορετική θεώρηση, να ακολουθούν τελείως διαφορετικές πολιτικές από το προκάτοχό τους, που ήταν κι αυτός του ίδιου κόμματος! Κλασική περίπτωση αποτελεί η διαδοχή του Θεοδώρου Πάγκαλου από τον Γιώργο Παπανδρέου στο τέλος της δεκαετίας του ’90...

Συμπλέγματα κατωτερότητας και αδράνεια

Ένας ακόμα παράγοντας στον τρόπο σκέψης πίσω από την, κατ’ ευφημισμόν, σχεδίαση εξωτερικής πολιτικής της χώρας, είναι και η παρανόηση της γεωπολιτικής σημασίας της Τουρκίας και της Ελλάδας. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια λόγω των εξελίξεων στην περιοχή της, έχει αναδειχθεί σε σημαντική σύμμαχο των Αμερικανών, παρά την πρόσφατη επιδείνωση των σχέσεών της με το Ισραήλ. Όμως και η ίδια η Τουρκία δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια, αλλά έκανε ότι μπορούσε για να εκμεταλλευτεί την θέση της αυτή. Ο Μπρεζίνσκι στο βιβλίο του «Η μεγάλη σκακιέρα», όπου μιλάει για τις γεωπολιτικές ισορροπίες και την γενικότερη κατάσταση ανά την υφήλιο, είναι ζήτημα αν αναφέρει την Ελλάδα μια-δυό φορές, ενώ για την Τουρκία έχει αφιερώσει σε πάρα πολλά σημεία, σελίδες ολόκληρες.

Το λάθος που γίνεται είναι ότι αποδεχόμαστε την γεωπολιτική «ανωτερότητα» και σημασία της Τουρκίας, αδυνατώντας να δούμε τρόπους να εκμεταλλευτούμε την δική μας πολύ σημαντική γεωπολιτική θέση. Ο αγωγός Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη έμεινε οριστικά στα χαρτιά, σε αντίθεση με τον αντίστοιχο αγωγό Μπακού – Τσεϊχάν που παρά τα σαφώς μεγαλύτερα προβλήματα στην εκεί περιοχή, ολοκληρώθηκε κανονικά. Η υποστήριξη των Αμερικανών προς τη τελευταία αυτή περίπτωση, είναι άμεση συνάρτηση και της θέλησης και πίεσης της Τουρκίας προς αυτή τη κατεύθυνση.

Επίσης, οποιεσδήποτε Ελληνικές επενδύσεις έχουν γίνει στα Βαλκάνια, είναι αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας και πολλές φορές μάλιστα, αποτέλεσμα της απόγνωσης που έχει επιφέρει η οικονομική πολιτική, το ζοφερό επιχειρηματικό περιβάλλον και η γενικότερη κατάσταση εντός της Ελλάδας.

Αντί, λοιπόν, τα προηγούμενα χρόνια να προσπαθήσουμε να διεισδύσουμε στα Βαλκάνια σε βαθμό εξάρτησης των τελευταίων από εμάς -όσο κυνικό κι αν ακούγεται αυτό- και κατόπιν να κάνουμε σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις, ότι εμείς είμαστε το κλειδί της περιοχής, κάναμε ακριβώς το αντίθετο: Υφυπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Σημίτη που ήταν τότε υπεύθυνος για το ελληνικό πρόγραμμα για την ανασυγκρότηση των Βαλκανίων, ένα πρόγραμμα που μοίρασε εκατοντάδες εκατομμύρια στα γειτονικά μας κράτη, είχε «ξεκαθαρίσει» με επίσημη δήλωση, πως δεν συνδέεται η χρηματική αυτή βοήθεια που έδιδε η Ελλάδα προς τις όμορες χώρες με κανενός είδους αντάλλαγμα, ανατρέποντας έτσι την βασικότερη Αρχή της παγκόσμιας διπλωματίας, αυτή της «ανταποδοτικότητας», δηλαδή το αυτονόητου «δούναι και λαβείν»! Άλλη μια τραγική απόδειξη αφελούς συμπεριφοράς… Το λυπηρό δε είναι, ότι αυτός ο τρόπος σκέψης έχει περάσει και στο Διπλωματικό Σώμα, με διπλωμάτες της Υπηρεσίας Διεθνούς αναπτυξιακής Συνεργασίας (Υ.Δ.Α.Σ.) να αναφέρουν τα ίδια σε ιδιωτικές τους συζητήσεις…

Όλα αυτά, δίνουν μια εικόνα του επιπόλαιου τρόπου με τον οποίο λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με τα κρίσιμα Εθνικά μας Θέματα. Είναι ακριβώς αυτές οι λογικές που μας έφεραν στην απαξίωση και στο περιθώριο. Είναι αυτός ο τρόπος σκέψης και λειτουργίας που υπάρχει και σε όλους τους τομείς διακυβέρνησης της χώρας, που μας οδήγησε και στην σημερινή οικτρή οικονομική κατάσταση. Και είναι ακριβώς αυτά που πρέπει να αλλάξουν πρώτα. Η υλοποίηση ενός Γεωπολιτικού – Γεωστρατηγικού Δόγματος, όπως ζητάει επιτακτικά η κοινότητα των πολιτικών επιστημόνων, δίνει το ορθό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να γίνει η «θεραπεία» αυτών των παθογενειών που υπονομεύουν την εξωτερική μας πολιτική, αλλά κατ’ επέκταση και την ίδια την Τιμή και αξιοπρέπεια του Έθνους. Για όσους, βέβαια, σημαίνουν ακόμα κάτι οι λέξεις αυτές…